Do’s & Don’ts

Bereid je voor door eerst na te gaan wat je eigen mening en emoties zijn over het onderwerp, en in hoeverre je deze wil delen met de klas of hoe je ze juist wil reguleren. Hoe zorg je ervoor dat je een open houding hebt en betrokken bent bij de leefwereld van leerlingen? 

Met de feiten op tafel voer je een betere discussie. Inhoudelijke kennis kan ook rust bieden en onverwachte vragen vanuit de klas voorkomen. Probeer je van tevoren zoveel mogelijk in te lezen in de feiten (gebruik hiervoor onze lesbrieven en de artikelen in onze kennisbank). Check ook je eigen bronnen op wetenschappelijkheid! Als leerlingen met nieuwe informatie komen, vraag dan waar ze deze vandaan hebben.

Wijs leerlingen op het onderscheid tussen feiten en meningen en bevorder dat leerlingen hier zelf kritisch op zijn. 

Nuanceer en relativeer de informatie die leerlingen zien via media en sociale media, zeker vlak na een heftige gebeurtenis. Benadruk dat niet alle mediaberichten op feiten gebaseerd zijn en houd er rekening mee dat leerlingen een overvloed aan berichten te zien krijgen. Wijs ze ook op hun eigen rol en verantwoordelijkheid bij het verspreiden van berichten en (heftige) beelden.

Creëer ruimte voor het uiten van emoties, zowel positieve als negatieve. Dit helpt om de rust te bewaren. Als je hier geen ruimte voor biedt in de klas, zullen deze er op een andere plek uit komen. 

Zorg voor een gemeenschappelijke basis, maar vermijd een eenzijdige kennisoverdracht. Laat de leerlingen zoveel mogelijk aan het woord en vraag door om tot de kern van hun argumenten te komen. 

Stel duidelijke grenzen over wat wel en niet gezegd kan worden in een discussie en keur discriminatie, opzettelijke beledigingen en generalisaties af. Spreek ook af hoe de leerlingen naar elkaar luisteren en hoe ze op elkaar kunnen reageren. Maak leerlingen duidelijk dat onenigheid een kans is om van elkaar te leren.  

Ga in op de achtergronden van disruptieve gebeurtenissen, zoals aanslagen, en leg uit waarom het gebeurt. Schets de grotere context om leerlingen te helpen de gebeurtenis te begrijpen. Laat bijvoorbeeld zien wat er gebeurt in andere landen, of trek vergelijkingen met een historisch voorbeeld. 

Bespreek als school hoe je omgaat met het bespreken van heftige, gevoelige onderwerpen in de klas. Zorg dat je leidinggevende weet op welke manier jij dit soort onderwerpen bespreekt en dat de directie achter je staat. 

Wijs leerlingen op het werk van hulpverleners, helpende omstanders of vredesmarsen. Laat zien wat er allemaal gebeurt om terrorisme en politiek geweld tegen te gaan en laat leerlingen nadenken over wat ze zelf kunnen doen, zoals deelnemen aan een demonstratie of een brief sturen naar de gemeente of naar Den Haag. Benadruk het belang van de waarden die terroristen proberen te ondermijnen, zoals saamhorigheid, vertrouwen en democratische orde. 

Benadruk de gedeelde waarden die terroristen proberen te ondermijnen: saamhorigheid, empathie, vertrouwen en democratische orde. Ga in op wat je deelt met elkaar, in plaats van datgene wat polariseert. Probeer op deze manier de middengroep in je klas te mobiliseren.

Een les beginnen met (te) heftige beelden kan verstorende gevolgen hebben. Wees bewust van wat je wel en niet laat zien in de klas. Maak gebruik van beelden die geschikt zijn voor jongeren, bijvoorbeeld van het Jeugdjournaal of van NOS op 3. 

Stel grenzen en maak duidelijk wat de regels zijn voor het voeren van een goed gesprek, en hoe leerlingen op elkaar mogen reageren. Onderbreek een leerling als hij of zij te snel oordeelt, generaliseert of opzettelijk beledigt. 

Een belangrijk leerdoel van een gesprek over een moeilijk maatschappelijk thema is het leren over verschillende meningen, perspectieven en standpunten. Veroordeel daarom leerlingen niet op hun mening, maar vraag door waar deze mening vandaan komt en waarom ze zo denken.

Voel je jezelf (nog) niet voldoende toegerust om het gesprek over een bepaald onderwerp aan te gaan, of leent de sfeer in de klas zich er op dat moment niet voor? Stel het gesprek dan uit. Ga eerst in gesprek met collega’s of directie, lees je in in de feiten en achtergrond en werk aan de sfeer in de klas. Het is beter om heftige onderwerpen niet te bespreken dan om ze slecht te bespreken.