Home > Kennisbank > Grote vragen > Hoe liep een vreedzame demonstratie uit in de bestorming van het Surinaamse parlement?

Hoe liep een vreedzame demonstratie uit in de bestorming van het Surinaamse parlement?

Laatste update: 28/02/2023 , Foto credits: Brokopondo (Wikimedia Commons), https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.nl

Op 17 februari 2023 liep een demonstratie van meer dan duizend ontevreden Surinamers in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo uit op rellen. Er werden onder andere benzinestations geplunderd en meer dan twintig mensen raakten gewond. Ook werd het parlementsgebouw van de Surinaamse regering, de Nationale Assemblée, bestormd door vermoedelijk tientallen demonstranten. Hierbij werden ramen verwoest, werd er met stenen gegooid en volgde er zelfs een poging tot brandstichting. Op het moment van schrijven zijn er meer dan honderd mensen opgepakt voor betrokkenheid bij de rellen en/of bestorming.

Waarom heerst er onrust in Suriname?

In 1975 werd Suriname onafhankelijk van het Koninkrijk der Nederlanden. Sindsdien is de economie van het land meerdere keren verstoord, waardoor Suriname tegenwoordig in een slechte economische situatie verkeert. Dit is voornamelijk het gevolg van de voormalige, corrupte regeringen, zoals de vorige regering onder Desi Bouterse die de staatskas zo goed als leeg achterliet. Deze regering compenseerde hoge uitgaven met het bijdrukken van geld, wat uiteindelijk heeft geleid tot hoge inflatie en economische achteruitgang. In 2022 was de inflatie 54,6% (ter vergelijking: in Nederland 10%), maar bleven de lonen relatief laag. Wat bijdraagt aan de slechte economie van Suriname is de immense staatsschuld. Door deze schulden heeft Suriname een lening aangevraagd bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Het IMF, dat Suriname helpt bij het saneren van de schuld, zet het land sindsdien onder druk en eist bezuinigingen. Als gevolg van de economische situatie is de kloof tussen arm en rijk enorm. Een gedeelte van de bevolking leeft zonder vast adres, zonder vaste werkgever en zonder bankrekening. De onderste laag van de bevolking is gefrustreerd over de situatie waarin Suriname zich verkeert.

Maar niet alleen de economische situatie brengt frustratie met zich mee. Er heerst ook veel onvrede over de huidige regering onder president Chan Santokhi. Toen hij als president aantrad in 2020 beloofde hij verlichting, minder schulden en minder ongelijkheid. Maar in praktijk gebeurde het tegenovergestelde: elektriciteit werd duurder, sinds januari 2023 is er btw ingevoerd en de subsidie op brandstof wordt verlaagd. Een week voor de rellen kondigde de regering verdere bezuinigingen op brandstof- en elektriciteitssubsidies aan. Ook claimde de president, in tegenstelling tot voormalige regeringen, tegen corruptie te zijn, maar stelde toch een aantal vrienden en familieleden aan in hoge functies waarvoor ze een riant salaris ontvangen. Dit stootte een deel van de bevolking tegen de borst.

Hoe is de bestorming tot stand gekomen?

In het jaar voor de bestorming was de onrust snel gestegen. In de zomer van 2022 waren er al meerdere protesten. Hierna beloofde Santokhi corruptie en vriendjespolitiek aan te pakken. Echter vonden de betogers dat er, een half jaar later, nog te weinig was veranderd. Hier was de Nationale Partij Suriname (NPS) (Surinaamse sociaaldemocratische politieke partij) het mee eens, en om deze reden stapten zij een week voor de bestorming uit de Surinaamse coalitie.

Bovendien is het volk van mening dat de economische situatie niet verbeterd is. Door overheidsmaatregelen zoals de btw-invoering zijn vele Surinamers, uit angst voor verdere prijsstijgingen, massaal goederen gaan inslaan. Om deze onrust te uitten was er een demonstratie aangekondigd op 17 februari 2023 die veel demonstranten trok: enkele duizenden verzamelden zich op het Onafhankelijkheidsplein in Paramaribo. Zij eisten onder andere het vertrek van de president. De demonstratie begon vreedzaam, maar werd grimmig: rellen braken uit, tankstations werden geplunderd, er waren meerdere pogingen tot brandstichting en journalisten werden bedreigd. Een deel van de demonstranten, vermoedelijk tientallen, besloot over de hekken van de parlementsgebouwen te klimmen, waarna ze ramen insloegen, met stenen gooiden en interieur vernielden. Ondanks dat van tevoren, mede door sociale media, al duidelijk was dat er herrieschoppers tussen de demonstranten zouden zitten, was de Surinaamse politie niet goed voorbereid, kwamen ze te laat in actie en lukte het hen niet om de bestormers tegen te houden. Het duurde erg lang voordat de rellen onder controle waren, maar ze werden uiteindelijk opgebroken door de politie met het gebruik van traangas en het schieten van losse flodders.

Hoe werd er gereageerd en gehandeld na de bestorming?

De Surinaamse regering keurde de rellen ten zeerste af. Vanuit alle hoeken van het politieke spectrum werd gepleit voor harde maatregelen. En deze volgden. Zo werd er een kortdurende avondklok ingesteld, werd er extra politie ingezet op straat en moesten winkels en scholen tijdelijk sluiten. Deze maatregelen zijn na een aantal dagen weer afgeschaft.

De president heeft na de gebeurtenissen een taskforce aangesteld, die zich richt op het opsporen van bestormers en relschoppers. Op het moment van schrijven zijn er meer dan honderd betrokkenen opgepakt voor onder andere plunderingen en diefstal. De leider van de demonstratie, Stephano Biervliet, heeft zich ook gemeld bij de politie, maar ontkent iets te maken te hebben met de escalaties van het protest. Toch is hij reeds voorgeleid bij de rechter-commissaris voor onder andere poging tot doodslag, opruiing, brandstichting en diefstal.

Tijdens persconferenties legde Santokhi voornamelijk de nadruk op het ‘beschermen van de samenleving, de rechtsstaat en de democratie’. Velen uitten hierop hun zorgen dat de regering de onderliggende oorzaak van de rellen negeert. Even later gaf Santokhi wel aan in een speech dat de economie van het land ‘zo snel mogelijk zal worden genormaliseerd’ en dat hij in gesprek zal gaan met verschillende belangengroepen.

Veelgestelde vragen

In hoeverre kan deze bestorming vergeleken worden met de bestormingen van overheidsgebouwen in Brazilië en Amerika?

Eerder hebben overheidsbestormingen plaatsgevonden in Brazilië en Amerika. In zowel Brazilië als Amerika was er sprake van antidemocratische bewegingen die verkiezingsuitslagen als fraude bestempelden. Hun onvrede was ontstaan uit de overtuiging dat de rechtse politici Jair Bolsonaro (Brazilië) en Donald Trump (Amerika) ten onrechte presidentsverkiezingen hadden verloren. Alhoewel politieke onvrede ook een van de aanleidingen van de bestorming in Suriname was, handelden deze demonstranten niet zozeer vanuit een politieke partij of ideologie en ging het hier niet specifiek om een verkiezingsuitslag. De bestormers waren activisten, maar ook boze burgers en leden van vakbonden.

Dit sluit niet uit dat de bestormers mogelijk zijn geïnspireerd door de gebeurtenissen in Brazilië en Amerika. Daarnaast is er in Suriname, net zoals in Brazilië en Amerika, steeds meer sprake van polarisering. Voornamelijk de kloof tussen rijk en arm is groot.

Hoe reageerde de Nederlandse overheid op de rellen in Suriname?

De Nederlandse overheid heeft vrijwel direct na de rellen haar steun aan de regering Santokhi betuigd. Na de rellen heeft de Surinaamse regering Nederland gevraagd om hulp. Politieke partijen, zoals D66 en ChristenUnie, pleiten voor meer steun aan Suriname. Wopke Hoekstra, minister van Buitenlandse Zaken, belooft hiernaar te kijken en verklaart: ‘Nederland staat schouder aan schouder met Suriname als het gaat om het hooghouden van democratische waarden en de rechtsstaat’. Op het moment van schrijven is er nog geen concrete steun verleend aan Suriname.

Meer weten?

Verder luisteren?

Credits thumbnail

Brokopondo (Wikimedia Commons), https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/deed.nl