Wat zou de rol van docenten kunnen en moeten zijn bij het voeren van gesprekken over de terroristische aanslagen van Hamas in Israël op 7 oktober 2023 en de daaropvolgende oorlog van Israël in de Palestijnse Gebieden? Die vraag vormde de concrete aanleiding en het vertrekpunt voor deze handleiding waarin we, vanuit TerInfo’s kennisgerichte perspectief, inzichten, tips en werkvormen over gespreksvoering ontwikkelden en verzamelden. Daarmee willen we de handelingsverlegenheid die docenten kunnen ervaren bij het voeren van sensitieve gesprekken verminderen.
We hebben ons daarbij gericht op één specifieke doelgroep: docenten in het hbo. Die keuze is niet toevallig. Die maakten we onder andere omdat er een andere pedagogische dynamiek bestaat op het hbo dan in het po, vo en mbo: want, hoe geef je als docent een normatief kader mee aan studenten die veelal volwassen zijn en daardoor een andere leef- en belevingswereld hebben dan minderjarige leerlingen?
Deze vraag naar de pedagogische rollen en verantwoordelijkheden van docenten in het hbo reikt uiteraard verder dan het Israëlisch-Palestijns conflict. Daarom hebben we de handleiding vormgegeven als een breder hulpmiddel dat het voeren van gesprekken over één conflict overstijgt. Met andere woorden, de handleiding is ondanks de specifieke aanleiding breed inzetbaar en een gereedschapskist geworden waaruit docenten zelf kunnen pakken wat ze nodig hebben bij gespreksvoering.
Niveau
Deze handleiding is specifiek ontwikkeld voor docenten in het hoger beroepsonderwijs, maar delen ervan kunnen ook relevant en interessant zijn voor andere onderwijsvelden.
Leesinstructie
De keuze voor de gespreksstrategieën, historiserende benadering, pedagogisch-didactische tips en werkvormen hangt af van lesstijl, leerdoel, lessetting en de samenstelling van de groep studenten. Niet alle aangereikte ideeën en suggesties zullen op alle contexten van toepassing zijn. De handleiding is daarom ingericht om een ‘pick and match’-leeswijze te faciliteren. In die geest sluiten de drie delen waaruit de handleiding bestaat logisch op elkaar aan, maar kunnen ook los gelezen en ingezet worden.
Deel 1 gaat in op het ‘pedagogische dilemma’ in de context van het hbo: hoe gaan hbo-docenten om met de spanning tussen enerzijds het bevorderen van autonomie en anderzijds het bieden van een normatief kader? Op basis van interviews hebben we een eerste stap gezet om de pedagogische rol en ruimte van docenten af te bakenen. In feite biedt dit deel een kijkje in de keuken bij collega’s: wat maakt volgens hen de pedagogiek van het hbo uniek? Welke pedagogische kernwaarden omarmen zij? En hoe brengen zij deze kernwaardes in de praktijk? Om de lezer te helpen met het verder nadenken over en invullen van de eigen pedagogische rol bevat dit deel ook een aantal reflectievragen.
Deel 2 staat stil bij de praktijk van de balans bewaren en bewaken tussen het ‘uitnodigen en begrenzen’ van studenten. Hoe reageer je als er spontaan een gesprek ontstaat over actuele, hoogemotionele en controversiële kwesties? Welke gespreksstrategieën en handelingsopties heb je, en hoe kan je je hierop toch voorbereiden? We gaan dieper in op wat je als docent kan doen om zo’n spontaan gesprek toch te anticiperen. Ook geven we concrete tips en enkele werkvormen om in deze situaties iets van tijd, rust en emotionele ruimte en afstand in te bouwen.
Deel 3 richt zich op het zelf toepassen van TerInfo’s historiserende methode binnen het eigen curriculum.
Deel 4 is het dossier over het Israëlisch-Palestijns conflict dat je kunt vinden op deze website, waarin alle achtergrondartikelen én werkvormen verzameld zijn. Alle lessen en werkvormen met 4 sterren zijn geschikt voor het hbo.
